به گزارش آدینه پرس، سالن کنفرانس اتاق بازرگانی تبریز میزبان کارگاهی آموزشی با حضور تشکلهای محیط زیستی بود؛ رویدادی که فراتر از یک گردهمایی تخصصی، تلاشی برای بازاندیشی در شیوه زیست و اقتصاد کشور به شمار میآمد.
طبقه بندی مطالب این کنشگر فعال عرصه محیط زیست کشوربدین شرح است :
تاریخچهای از یک ایده جهانی
درویش یادآور شد که مفهوم اقتصاد چرخشی نخستین بار در سال ۱۹۶۶ میلادی مطرح شد و شش سال پس از آن، یک پژوهشگر ایرانی در سخنرانی خود ابعاد این رویکرد را تشریح کرد.
او با تأکید بر اینکه ریشههای واقعی این الگو در طبیعت به ۴۰۰ میلیون سال پیش بازمیگردد، تصریح کرد: چرخههای طبیعی در زمین از آغاز بر پایه بازمصرف، تجدید و عدم هدررفت شکل گرفتهاند و بشر اگر خود را با این چرخه هماهنگ نکند، سرنوشتی جز تخریب نخواهد داشت.
اقتصاد چرخشی؛ همذات با فرهنگ ایرانی
به گفته درویش، اقتصاد چرخشی چیزی فراتر از یک مدل اقتصادی است؛ مفهومی است که با فرهنگ، اعتقادات و باورهای کهن ایرانی درهم تنیده شده است: در این الگو چیزی به نام ضایعات، علف هرز یا غیرخودی وجود ندارد. همه اجزا در چرخه حیات نقش دارند و هیچچیز بیمصرف نیست.
او افزود: اقتصاد چرخشی در حقیقت تداوم همان نگاهی است که در فرهنگ ما به اعتدال، میانهروی و حرمت نهادن به طبیعت وجود داشته است.
از بحران ارومیه تا تهدید جهانی لندفیلها
درویش در ادامه به بحرانهای ملموس زیستمحیطی ایران اشاره کرد: وضعیت دریاچه ارومیه نه یک مسئله محلی که یک فاجعه ملی است؛ زنگ خطری برای کل کشور. همچنین انباشت لندفیلها و انتشار گازهای گلخانهای ما را به رتبه هفتم جهان در این زمینه رسانده است.
او تأکید کرد که با بهکارگیری اقتصاد چرخشی میتوان این تهدیدها را به فرصت بدل ساخت؛ از زباله برق تولید کرد و از چرخههای بازمصرف برای کاهش تخریبهای ناشی از معادن و سدسازیها بهره برد.
اعداد و ارقام نگرانکننده
بر اساس دادههایی که در این کارگاه ارائه شد، طی دو سال گذشته مصرف جهانی ۸ درصد افزایش یافته اما شاخص بازمصرف تنها نیم درصد رشد کرده است.
این فاصله آماری، به گفته درویش، نشاندهنده سرعت شتابان مصرف و ضعف در مدیریت منابع است: بدون اقتصاد چرخشی، افزایش مصرف به معنای مرگ تدریجی زمین است.
راهکارهای عملی برای ایران
کارشناسان حاضر در نشست تبریز تأکید کردند که تحقق اقتصاد چرخشی در ایران نیازمند برنامهای جامع و چندلایه است. برخی از پیشنهادهای کلیدی که مطرح شد عبارتاند از:
بازنگری در مدیریت پسماند شهری و روستایی: تبدیل زباله به انرژی، بازیافت گسترده و کاهش دفن پسماندها میتواند گام نخست در تحقق اقتصاد چرخشی باشد.
اصلاح الگوهای تولید و مصرف: صنایع باید به سمت طراحی محصولاتی حرکت کنند که قابلیت استفاده چندباره و بازیافتپذیری بالاتر داشته باشند.
ترویج فرهنگ مصرف مسئولانه: آموزش عمومی، بهویژه در مدارس و رسانهها، برای تقویت نگاه فرهنگی به حفظ منابع و کاهش ضایعات ضروری است.
توسعه فناوریهای سبز: سرمایهگذاری در نوآوریهای فناورانه از انرژیهای تجدیدپذیر گرفته تا بستهبندیهای زیستتخریبپذیر، میتواند زیرساخت اقتصاد چرخشی را تقویت کند.
بازآفرینی سیاستهای محیط زیستی: بازنگری در قوانین مربوط به معادن، سدسازیها و صنایع آلاینده برای همراستا کردن آنها با اصول اقتصاد چرخشی حیاتی است.
نگاهی به آینده
نشست تبریز بار دیگر نشان داد که اقتصاد چرخشی صرفاً یک گزینه نیست، بلکه ضرورتی برای بقا و توسعه پایدار کشور است. در شرایطی که محیط زیست ایران با بحرانهای متعددی دستوپنجه نرم میکند، بازگشت به چرخههای طبیعی و تکیه بر خرد فرهنگی میتواند راهگشا باشد.
محمد درویش سخنان خود را با این پیام به پایان برد: اقتصاد چرخشی نهتنها یک مدل برای نجات محیط زیست، بلکه فرصتی برای بازتعریف رابطه انسان با زمین است؛ فرصتی که اگر امروز جدی گرفته نشود، فردا دیر خواهد بود.
در این کارگاه،محمد حسین حسن زاده مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجانشرقی نیز با استقبال از مبحث مربوطه و تأکید بر اهمیت اقتصاد چرخشی گفت:اگر بخواهیم از چرخه نگرانکننده تخریب منابع طبیعی و انباشت بحرانهای زیستمحیطی رها شویم، هیچ راهی جز گذار به اقتصاد چرخشی وجود ندارد.
وی ادامه داد : این رویکرد نهتنها به ما کمک میکند از منابع محدود کشور بهطور بهینه استفاده کنیم، بلکه میتواند هزینههای اقتصادی را کاهش داده و امنیت زیستی و معیشتی مردم را تضمین کند.
حسن زاده افزود : امروز پسماند و مصرف بیرویه انرژی به معضل جدی بدل شده است، اما با نگاه اقتصاد چرخشی همین تهدیدها میتوانند به فرصتهای پایدار برای اشتغال، سلامت جامعه و حفاظت از تنوع زیستی تبدیل شوند.
مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی تاکید کرد : اقتصاد چرخشی تنها یک انتخاب مدیریتی نیست، بلکه ضرورتی حیاتی برای آینده ایران است.
در این نشست صدای فعالان و تشکل های محیط زیستی نیز شنیده شد که تأکید کردند: برای نسل ما اقتصاد چرخشی یک انتخاب نیست؛ ضرورتی است که آینده ما را تعیین میکند. آموزش و فرهنگسازی در این مسیر باید از همین امروز شروع شود.
