به گزارش آدینه پرس، سیل یک پدیده طبیعی است که برخی نقاط از جمله مراکز روستایی، زمینهای کشاورزی و بعضی شهرهای آذربایجانشرقی را به دلیل ساختار آب و هوایی مطلوب تهدید میکند؛ آنچه که این پدیده را از حالت طبیعی خارج میکند و به صورت بلا در میآورد عمدتا به علت دخالت بدون رعایت مسائل فنی، زیست محیطی و قانونی انسان در طبیعت است.
وضعیت جغرافیایی ایران به گونهای است که زمینه بروز اکثر سوانح طبیعی از جمله سیل در آن فراهم بوده و با توجه به اینکه سیل عمدتا بر اساس دخالت انسان در طبیعت و بعضا به علت انسداد راه گذر سیل بوجود میآید، پیشگیری از وقوع آن و کاهش خسارات جانی و مالی آن امکان پذیر است.
پیشتر مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی به بررسی وضعیت ایران از نظر مخاطرات طبیعی از جمله سیلاب پرداخته که در زمان بروز حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله، طوفان و… بسیاری از ساختمانها، مسیرهای ارتباطی، پلها و زیرساختهای مهم شهری و روستایی ممکن است دچار آسیب شوند. این حوادث هم میتواند به طور مستقیم و غیرمستقیم بر جامعه تاثیرگذار باشد.
در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس آمده که ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و مشخصات زمینشناختی آن، یکی از 10 کشور حادثهخیز جهان محسوب میشود.
در ادامه گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، وضعیت ایران از منظر بلایای طبیعی مورد بررسی قرار گرفته که بر اساس این گزارش به نقل از دادههای سازمان مدیریت بحران کشور آمده، حدود 4500 سیلاب طی 10 سال اخیر در ایران ثبت شده است.
اما طبق آمار سیلابهای ثبت شده در شرکت آب منطقهای آذربایجانشرقی، از سال 1378 تا انتهای سال 1402، به تعداد 436 مورد سیل ثبت شده است.
البته عمده نتایج و نکات جالب توجه حاصل از تحلیل سیلابها نشان میدهد، از نظر فراوانی وقوع، اکثر سیلابها در فصل تابستان و بهار رخ میدهند و حدود 80 درصد سیلابهای خسارت بار مخصوصا از نظر تلفات جانی در رودخانهها و مسیلهای فرعی درجه سه و پایینتر رخ دادند که میزان آنها در رودخانه های اصلی کمتر است.
البته طبق این تحلیل، در اکثر سیلابهای رخ داده، دبی سیلابی کمتر از دبی 25 ساله بوده و اصلیترین عامل خسارت، دخل و تصرفات غيرمجاز و احداث سازههاي غيرفنی و غیراصولي است.
گفتنی است، فقر پوشش گیاهی و فقدان طرحهای آبخيزداري کافی در حوضههای آبريز تاثیر مهمی در شدت میزان سیل رخ داده دارد.
بر اساس این گزارش برای دریافت راهحل نیز اقدامات و روشهای مختلفی برای مدیریت سیلاب به کار گرفته میشود که این روشها را میتوان در چهار دستهی “تلاش در جهت کاهش تعداد وقوع سیلاب ( پیشگیری از خطرات سیل)”، “تلاش در جهت کاهش آسیب پذیری در مقابل سیلاب”، “تلاش در جهت کاهش خسارات” و “ایجاد آمادگی برای تحمل خسارات” طبقهبندی کرد.
نخستین دسته بر مبنای حفاظت فیزیکی به وسیله سازه ها و روشهای سازهای نامیده شده و سه دسته دیگر در گروه روشهای غیرسازهای طبقه بندی میشوند؛ به عبارت دیگر روشهای سازهای قبل از وقوع سیلاب اعمال و عمدتا ماهیت سازهای دارند و به منظور دور کردن سیلاب از مردم به کار گرفته میشوند.کلیه روشهای کاهش مشکلات سیلاب که در برگیرنده توام سه مشخصه فوق نباشند، روشهای غیرسازهای مدیریت سیلاب هستند.
معاون حفاظت و بهرهبرداری شرکت آب منطقهای آذربایجانشرقی در این رابطه در گفتوگو با خبرنگاران خاطرنشان کرد: به منظور پیشگیری و جلوگیری از خسارتهای ناشی از سیل و عبور ایمن سیلاب، از سال 90 تاکنون، 1200 کیلومتر رودخانهها و مسیلهای استان با تعیین اولویت نسبت به تصرفات غیرمجاز، بازگشایی و عرض بستر لایروبی شده است.
وی با بیان اینکه اقدامات انجام شده از محل اعتبارات طرحهای عمرانی یا بسیج ماشین آلات سایر دستگاههای اجرایی تامین شده، افزود: بیش از 410 هزار مترمربع در راستای حفاظت و صیانت از اراضی ملی و رفع خطرات جانی و مالی سیلاب رفع تصرف شده است.
رئیسی با اشاره به آمار ساماندهی رودخانهها از سال 90 تاکنون خاطرنشان کرد: حدود1200 کیلومتر از رودخانهها و سواحل شهرستانها شامل رفع تصرفات غیرمجاز از بستر قانونی، بازگشایی و لایروبی ساماندهی شده که ۱۱۰ میلیون مترمربع از اراضی ملی حاصل شده است.
علی آخوندزاده، مدیر مهندسی رودخانه ها و سواحل شرکت آب منطقهای آذربایجانشرقی نیز در این زمینه افزود: در این بخش برنامهریزی و آیندهنگری مثبتی صورت گرفته که طبق آن در سالجاری نیز 11 کیلومتر از رودخانههای استان در نقاط مشخص شده ساماندهی خواهد شد.
