شيوه هاي کشاورزي ناپايدار و بهره برداري بيش از حد ازمنابع طبيعي فشار فزاينده اي بر خاک وارد کرده است
به گزارش آدینه پرس: متن کامل پيام مهندس اکبر فتحي به شرح زير مي باشد:
بني آدم سرشت از خاک دارد / اگر خاکي نباشد آدمي نيست«سعدي شيرازي»
خاک منبع عظيم و ثروت گرانقدري است که بسياري از مسائل حياتي و نيازهاي ضروري انسان و جامعه به آن وابسته است، خاک پايه و اساس کشاورزي است و بيش از ۹۵ درصد نيازهاي غذايي بشر در بستر خاک توليد و تأمين مي‌شود اين در حالي است که بشر با اقداماتي که در راستاي توسعه و زندگي راحت تر انجام مي دهد باعث آلودگي و نابودي اين مولفه زيستي مهم شده است.
در حالي که بسياري از تغييرات و آلودگي‌هاي ايجاد شده در زمين توسط انسان قابل مشاهده است، آلودگي خاک تقريباً نامرئي اما بسيار خطرناک است. در واقع آلودگي خاک يک تهديد پنهاني در زير پاي انسان است، آلودگي خاک از طريق کشاورزي ناپايدار، فعاليت هاي صنعتي، معدني و زباله‌هاي مناطق مسکوني به وجود مي‌آيد.
خاک داراي پتانسيل بالايي براي فيلتر کردن و جذب آلاينده‌ها، تخريب و کاهش اثرات منفي آلاينده‌ها است، اما اين ظرفيت محدود است و تاکنون يک سوم از خاک کره زمين بر اثر توسعه ناپايدار فعاليت‌هاي انساني نابود شده است، با توجه به پيش‌بيني افزايش جمعيت جهان تا سال ۲۰۵۰ به ۹ ميليارد نفر، آلودگي خاک به يک تهديد جهاني تبديل خواهد شد.
امسال به مناسبت ۵ دسامبر ۱۴ آذر روز جهاني خاک، سازمان خواربار و کشاورزي ملل متحد (فائو) تهديد ناشي از شور شدن خاک براي امنيت غذايي جهاني را برجسته کرده و با شعار « توقف شور شدن خاک ، تقويت باردهي خاک » به استقبال اين روز رفته و هشدار داده است که بسياري از کشورها هنوز ظرفيت کافي براي تجزيه و تحليل خاک ندارند.
شيوه هاي کشاورزي ناپايدار و بهره برداري بيش از حد از منابع طبيعي و همچنين افزايش جمعيت، فشار فزاينده اي را بر خاک وارد کرده و باعث نرخ هاي نگران کننده تخريب خاک در سطح جهان مي شود همانطور که در نقشه جهاني خاکهاي متاثر از نمک که توسط فائو در ماه اکتبر ارائه شد، بيش از ۸۳۳ ميليون هکتار از خاک ها در سراسر جهان در حال حاضر تحت تأثير نمک قرار دارند ؛ برآوردها نشان مي دهد که بيش از ۱۰ درصد از زمين هاي زراعي متاثر از نمک است، که خطر بزرگي براي امنيت غذايي در سراسر جهان است.
مديريت مناطق متاثر از نمک نيازمند يک رويکرد يکپارچه، شامل خاک پايدار و مديريت آبياري و زهکشي، انتخاب محصولات و گياهان مقاوم به نمک از جمله هالوفيت ها است که مي توانند به خوبي در چنين محيط هايي رشد کنند.
جمع آوري داده هاي خاک و ايجاد ظرفيت کافي در آزمايشگاه هاي خاک کشورهاي عضو فائو براي مديريت منابع زمين متاثر از خاک و هموار کردن پايه هاي کشاورزي ديجيتال در آينده ضروري است.
خاک بستر زندگيست و مهمترين خدمات اکوسيستمي را براي زندگي انسان و ساير موجودات زنده فراهم مي آورد؛ خاک بنياد و شالوده اصلي ترين عملکردهاي حياتي است و عليرغم اهميت وافر خاک، آنچنان که شايسته بوده به حفاظت از اين ماده شگفت انگيز پرداخته نشده است. به ويژه در کشور عزيز ما، فرسايش خاک يکي از جدي ترين مخاطرات و معضلات است. فرسايش خاک در ايران از روند افزايشي برخوردار بوده است اين در حالي است که به طور متوسط در مناطق خشک و نيمه خشک مانند ايران بيش از ۳۰۰ سال زمان لازم است تا يک سانتيمتر خاک زراعي به وجود آيد.
از مهمترين اثرات فرسايش خاک مي توان به کاهش نفوذپذيري خاک و رخداد سيل هاي سهمگين، کاهش حاصلخيزي خاک، هدر رفت عناصر مغذّي خاک، کاهش توان توليد محصول، از دست رفتن کربن آلي خاک، و افزايش شوري خاک، کاهش کيفيت و افزايش کدورت، آبهاي سطحي و آلودگي آب به مواد آلي و عناصر سنگين، کاهش ظرفيت مخازن از طريق افزايش رسوبگذاري پشت سدها و کاهش عمر مفيد سدها، پراکنش ريزگردهاي پايدار در هوا اشاره کرد.
حفاظت خاک در واقع حفاظت از سرمايه کشور و تضمين زندگي براي نسلهاي آينده است. بنابراين بر ماست که با اراده اي راسخ با مديريت بهينه اراضي از هدر رفت خاک؛ اين ماده ارزشمند و امانت آيندگان محافظت کنيم.
برنامه هاي مختلفي در ستاد سازمان جهادکشاورزي و شهرستانها در راستاي فرهنگ سازي حفاظت از خاک بعنوان بستر حيات تمامي مخلوقات و بستر توليد انواع محصولات کشاورزي تدارک ديده شده است .
متاسفانه خاک در معرض انواع تهديدات اعم از فرسايشهاي بادي و آبي در اثر تغييرات اقليمي و تغييرکاربري ها در اثر توسعه شهرها و روستاها وآلودگيها دراثر ورود آبهاي نامتعارف به آن و مصرف انواع نهاده هاي شيميايي قراردارد و اگر در استفاده از خاک اصول علمي و ملاحظات زيست محيطي رعايت نشود اين سرمايه خدادادي از بين خواهد رفت خوشبختانه قانون حفاظت از خاک در سال ۱۳۹۸ مصوب و ابلاغ شده و وظيفه هر کدام از دستگاه هاي مربوطه در آن مشخص شده است طبيعتاً حفاظت از خاک يک عزم عمومي را مي طلبد مخصوصاً استفاده کنندگان از اين سرمايه در حفاظت و پربار نمودن آن وظايف سنگين تري دارند که در اين راستا کشاورزان عزيز و زحمتکش در هماهنگي با کارشناسان اين حوزه در زمينه نحوه استفاده صحيح از نهاده هاي شيميايي و اقدامات به زراعي مشتمل بر کم خاکورزي و کشت مستقيم و روشهاي صحيح شخم و…اقدامات خوبي را انجام مي دهند که ضرورت دارد در تمامي سطوح کشت بسط يابد.