پیاده روی اربعین تبلور دیپلماسی فرهنگی جهان اسلام
آدینه پرس: دیپلماسی را می توان به فن ارائه تصویر درست و صحیح از خود برای دیگری و دیپلماسی فرهنگی را به استفاده از عناصر فرهنگی در ارائه تصویر صحیح از خود برای مردم جهان تعریف کرد. دیپلماسی فرهنگی زیارت اربعین عبارت است از استفاده از عناصر فرهنگی در ارائه تصویر صحیح از زیارت اربعین به مردم جهان. آیین پیاده روی زیارت اربعین یکی از نمادهای تمدن بزرگ اسلامی برای مسلمانان محسوب می شود.
در عرصه دیپلماسی عمومی، تعهدات برادرانه به همه‌ی مسلمانان جهان و تلاش برای تقویت وحدت اسلامی یکی از راهبردهای سیاست خارجی انقلابی است و در صورت اجرای صحیح، منجر به حل بخش مهمی از مشکلات جهان اسلام خواهد شد. امروز دیپلماسی عمومی، پشتیبان دیپلماسی رسمی کشورها بوده و یکی از مظاهر تعمیق و تقویت روابط دولت ها به شمار می رود.
حضور جمع کثیری از پیروان مذاهب اسلامی با نژادها ، رنگها و زبان‌های متفاوت و تجمع ایشان تحت شعار “حب الحسین یجمعنا” ؛ یعنی محبت امام حسین(ع) همه ما را جمع می‌کند، موید این است که اربعین در عرصه دیپلماسی عمومی، به یکی از منابع قدرت نرم مسلمانان برای تقویت وحدت اسلامی مبدل شده است. پیاده روی اربعین امروز منحصر به شیعه نیست بلکه بسیاری از اهل سنت و حتی تعدادی از غیرمسلمانان در آن شرکت می کنند.
براساس همین کلام شرکت کننده گان اجتماع بزرگ اربعین «حب الحسین، یجمعنا» آن را می توان به عنوان بهترین راه برای رسیدن به وحدت ارزیابی کرد. به راستی امام حسین(ع) می‌تواند اختلافات و تفرقهها را کنار بزند و محبت و وحدت را در دلها و قلوب شیعیان و علاقه‌مندان و عزاداران خود ایجاد و تقویت کند. این درس بزرگی است که ما باید در تمام طول سال از اربعین داشته باشیم.
استفاده از دیپلماسی فرهنگی از ملزومات تمدن سازی این پدیده تمدنی محسوب می گردد. معرفی مؤلفه های فرهنگ عاشورایی و بهره گیری از مؤلفه های آن برای همگرایی منطقه ای و جهانی، شناخت دقیق مخاطبان در سطح جهان تشیع، جهان اسلام و دیگر حوزه های فرهنگی جهان و افزایش سرمایه گذاری در حوزه فنّاوری های نوین ارتباطات و اطلاعات از مهم ترین راهبردهای دیپلماسی فرهنگی زیارت اربعین محسوب می گردد. در تحقق این مسیر علما ، متفکران، حکیمان و هنرمندان نقش محوری دارند.
در رابطه با سنت راهپیمائی اربعین که امروز با رویکرد تمدنی انقلاب اسلامی پیوند خورده، تولید مستمر فکر و راهکارهای عملی برای بهره برداری حداکثری، می بایست مورد توجه جدی نخبگان و صاحبنظران قرار گیرد.
اربعین و پیاده روی شکوهمند آن یکی از جلوه های دیپلماسی انقلابی است و در سایه آن، تقویت مناسبات رسمی ایران و عراق ممکن و مسیر اتحاد اسلامی و یکی از ملزومات ایجاد تمدن نوین اسلامی، هموار شده است.
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برگرفته از اسلام و منبعث از اهداف و آرمان‌های انقلاب بوده و بر منافع بلندمدت و اصول و ارزش‌های آن استوار است. در عین حال رویکرد و راهکارهای دیپلماتیک در مقاطع مختلف باید در خدمت پیشبرد اصول سیاست خارجی باشد.
بهره گیری از پیاده روی اربعین به عنوان یک رخداد مهم و دارای ابعاد مذهبی و سیاسی، می تواند یک راهکار دیپلماتیک برای تحقق اهداف سیاست خارجی از جمله تحکیم روابط با همسایگان و ایجاد اتحاد و تفاهم میان مسلمانان باشد. دوستی و در هم تنیدگی توده های مردمی از کشورهای مختلف بخصوص از ایران و عراق ، نقش مهمی در پیشرفت اهداف سیاست خارجی این کشورها داشته باشد و به عنصری برای تامین منافع ملی مبدل شده است.
دیپلماسی اربعین می‌تواند با افزایش گفتگو میان علمای اسلام و روشنفکران متعهد مسلمان و آشنا کردن آنها با اقدامات نرم دشمنان اسلام شکل گیرد. نهادهای مسئول در این امر ، بایستی با محوریت اربعین، در مسیر اجرای دیپلماسی وحدت اسلامی، برای مذاکره با علمای جهان برنامه ریزی کنند.
پیاده روی اربعین یک گفتمان مشترک میان مسلمانان است که قادر است اختلافات را حول محبت اهل بیت(س) کاهش داده و به یافتن راهکارهای اجرائی برای مقابله با دشمنان اسلام منجر شود.
در عصر حاضر می بایست علاوه بر استفاده از ابعاد معنوی و روحانی راهپیمائی اربعین، به نقش تمدن ساز این رویکرد مهم نیز توجه کرد و با استفاده از این ظرفیت بسیار عظیم، کارهای بزرگی انجام داد. حمایت دستگاه‌های فعال بین المللی کشور می‌تواند در اِعمال این نوع دیپلماسی تسهیل کند.
یکی از بارزترین نقش پیاده روی اربعین، تقویت مناسبات رسمی ایران و عراق بوده که اشتراک‌های مختلفی برای همکاری دارند و نقطه عطف آن نماد وحدت دو ملت در راهپیمایی اربعین حسینی (ع) است.این مراسم هر ساله وحدت و دوستی دو ملت ایران و عراق را بیش از پیش نمایان می‌کند و جلوه‌ای از همزیستی برادرانه را به نمایش می‌گذارد.
ایجاد وحدت باید از قلب ها آغاز شود و وحدت صرفا شعاری و زبانی نباشد. قلب وقتی آمادگی داشته باشد می شود پیوند قلبی ، معنوی ، روحی و اخلاقی را محقق کرد. در اربعین قلب ها آمادگی برای وحدت و انسجام وجود دارد و دو کشوری که زمانی درحالت جنگ با یکدیگر بودند در حال حاضر به عنوان مهمان و میزبان در ایام اربعین چقدر با یکدیگر روابط معنوی برقرار می کنند و شاهد هستیم که چگونه عراقی ها از زائرین امام حسین پذیرایی می کنند که همه اینها به برکت امام حسین و عشق نسبت به ایشان است.
بی تردید استفاده از راهپیمائی اربعین در عرصه دیپلماتیک و امضای اسناد همکاری در این زمینه ، روابط دو کشور را از دیگر روابط متمایز و اهمیت مناسبات فیمابین را دوچندان کرده است. قطعا ادامه این روند منافع تهران و بغداد را تامین و امید دشمنان را نسبت به اخلال در روابط این دو کشور خنثی می سازد.
حضور بیش از ۲۸۰۰ موکب دار و خادمان حسینی(ع) در ایران ، موید دوستی و مودت میان دو دولت و دو ملت بود که از چشم تیزبین تحلیلگران جهان نیز دور نماند.
اجتماع بزرگ اربعین به جهانیان نشان می دهد که اگر مسلمان ها با یکدیگر و در کنار یکدیگر قرار بگیرند می توانند قدرت بسیار عظیمی را ایجاد کنند و در صورت کنار گذاشتن سلایق شخصی و حزبی و گروهی خود می توانند همه زیر پرچم امام حسین به وحدت، قدرت و شوکت برسند.
برای تحقق این دیپلماسی فرهنگی می بایست علما، اندیشمندان ، دانشمندان وهنرمندان درخصوص اربعین با نگاهی تازه اقدام نمایند و در این باره با استفاده از تفکرات نظریه پردازان معتبر ی جریان‌سازی کنند تا گام هایی برای رشد و کمال معنوی مردم در این راهپیمایی بزرگ فراهم شود.
برای رسیدن به این اهداف باید با عقلانیت و استدلال و نظریه‌پردازی به این حرکت عظیم غنا بخشیم. محرم و عاشورا و اربعین باید هر سال ما را به سوی اخلاقیات و شخصیت والای امام حسین(ع) رشد و ارتقای معنوی دهند .
در صورت بهره گیری هوشمندانه و با برنامه از مواهب اربعین، بدون صرف بودجه های کلان، بوسیله دیپلماسی فرهنگی می توان اسلام هراسی و شیعه هراسی و توطئه های مختلف دشمنان را خنثی کرد و با تحقق توسعه و تعمیق روابط ایران و عراق ادامه آن را به شکل صحیح پیش برد و هم افزایی و هماهنگی نظام مندی با مردم مسلمان لبنان، یمن، بحرین، پاکستان، هندوستان، شیعیان ساکن در اروپا، آفریقا، آسیا و نقاط دیگر جهان، فراهم نمود و قطعا برکات و خیرات این حرکت عظیم می تواند همه مردمان در گستره جهان اسلام را در برگیرد.