امروزه در میانه‌ی همه گیری کووید ۱۹، تعداد بیشتری از افراد برای برقراری ارتباط با همکاران، خانواده و دوستان از پلتفرم‌های چت ویدئویی استفاده می‌کنند؛ اما پژوهشگران دانشگاه استنفورد درباره‌ی خستگی شدید ناشی از تماس‌های ویدئویی به افراد هشدار می‌دهند. این احساس خستگی بیش از حد عموماً با عنوان «خستگی شدید زوم» (اشاره به اپلیکیشن تماس ویدئویی Zoom) شناخته می‌شود.
جرمی بیلنسون، استاد ارتباطات، مدیر و بنیان‌گذار آزمایشگاه تعاملات انسانی مجازی استنفورد (VHIL)، به‌دنبال رواج کنفرانس‌های ویدئویی در ایام کنونی، تبعات روان‌شناختی استفاده‌ی روزانه از این پلتفرم‌ها را بررسی کرده است. همان‌گونه که عبارت «گوگل کردن» با هر جستجویی در دنیای اینترنت مترادف شده، مفهوم «زوم‌کردن» به عبارتی فراگیر و فعلی عام برای جایگزینی با کنفرانس ویدئویی تبدیل شده است. با رعایت پروتکل‌های فاصله‌گیری اجتماعی و دوری افراد از یکدیگر، استفاده از پلتفرم‌های چت ویدئویی برای برگزاری جلسات و ملاقات مجازی به‌طور روزافزون افزایش می‌یابد.
استاد دانشگاه استنفورد، برای نخستین بار در یک مقاله‌ی داوری‌شده‌ی همتا، خستگی کنفرانس ویدئویی را به‌صورت اصولی از جنبه‌ی روان‌شناختی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده است. بیلنسون در این مقاله که ۵ اسفند در نشریه‌ی فناوری، ذهن و رفتار منتشر شد، با ارزیابی جنبه‌های فنی منحصربه‌فرد پلتفرم کنفرانس ویدئویی زوم، چهار پیامد چت‌های ویدئویی طولانی‌مدت را شناسایی کرد که به گفته‌ی او، در بروز احساس خستگی شدید زوم نقش دارند.
بیلنسون خاطرنشان می‌کند که هدفش بدگویی از هیچ پلتفرم کنفرانس ویدیویی خاصی نیست و به اهمیت ابزارهایی نظیر زوم واقف است. او در عوض قصد دارد نشان بدهد که چگونه استفاده‌ی امروزی از فناوری‌های کنفرانس‌های ویدئویی در حال خسته کردن افراد است و از همین رو اعمال تغییراتی ساده را در رابط کاربری آن‌ها پیشنهاد می‌‌دهد. علاوه بر این، بیلنسون به‌منظور کاهش خستگی با بهره‌گیری از ویژگی‌های کنونی در پلتفرم‌های کنفرانس ویدئویی، توصیه‌هایی به کاربران و سازمان‌ها ارائه می‌‌دهد. به گفته‌ی او:
کنفرانس ویدئویی، روشی مناسب برای برقراری ارتباط از راه دور است؛ اما صرف اینکه می‌توانید از ویدئو استفاده کنید، بدین معنا نیست که ناگزیر به استفاده از آن هستید.
در ادامه به چهار خصوصیت برنامه‌های چت ویدئویی اشاره می‌شود که به نقل از مقاله، عامل اصلی بروز خستگی شدید در افراد هستند.
تماس چشمی از نمای نزدیک به‌شدت زیاد است
حجم زیادی از تماس چشمی که در چت‌هایی ویدئویی برقرار می‌کنیم و همچنین اندازه‌ی صورت‌ها در نمایشگر هردو غیر طبیعی است. در جلسات معمولی، افراد به فرد سخنگو نگاه می‌اندازند، یادداشت‌برداری می‌کنند یا نگاه خود را به هر نقطه‌ی دیگر می‌دوزند؛ درحالی‌که در تماس‌های ویدئویی، همه در تمام اوقات در حال نگاه کردن به یکدیگر هستند و با شنوندگان به‌صورت غیر کلامی همانند سخنران رفتار می‌شود. درنتیجه اگر در جلسه حتی یک‌بار هم صحبت نکنید، در حال نگاه کردن به‌صورت‌هایی هستید که به شما خیره شده‌اند. تماس چشمی به نحو چشمگیر بالا است. به گفته‌ی بیلنسون «اضطراب اجتماعی از سخنرانی در جمع، یکی از بزرگ‌ترین فوبیاهایی است که در بین مردم وجود دارد. ایستادن آن بالا درحالی‌که همگان به شما خیره شده‌اند، تجربه‌ای استرس‌زا است.»
منبع دیگر استرس این است که بسته به اندازه‌ی نمایشگر و استفاده‌ی احتمالی از نمایشگر اکسترنال، صورت‌ها می‌توانند در کنفرانس ویدئویی بیش از حد بزرگ به نظر آیند. بیلنسون می‌گوید به‌طور کلی در اغلب تنظیمات، اگر هنگام کنفرانس ویدئویی با همکاران یا حتی غریبه‌ها، مکالمه‌ی دوطرفه برقرار باشد، صورت آن فرد را بسیار بزرگ می‌بینید. این بزرگ‌نمایی صورت، فضایی خصوصی را شبیه‌سازی می‌کند که به‌طور معمول هنگام صمیمیت و نزدیکی با فردی خاص تجربه می‌کنید.
وقتی در زندگی واقعی، صورت یک نفر چنان به ما نزدیک باشد، مغز ما آن را به‌عنوان موقعیت تنش‌زا تفسیر می‌کند که یا به ارتباط جنسی یا زدوخورد ختم خواهد شد. به گفته‌ی بیلنسون، آنچه هنگام استفاده‌ی طولانی‌مدت از زوم اتفاق می‌افتد، قرارگیری در وضعیت برانگیختگی بیش از حد است.
راه حل: تا زمانی‌که پلتفرم‌ها، رابط کاربری خود را تغییر بدهند، بیلنسون خارج کردن زوم از حالت تمام‌صفحه و کاهش اندازه‌ی پنجره‌ی برنامه‌ی را نسبت به نمایشگر پیشنهاد می‌‌دهد تا اندازه‌ی صورت به حداقل برسد. او همچنین توصیه می‌کند افراد از صفحه‌کلید اکسترنال استفاده کنند تا امکان افزایش حباب فضای خصوصی بین خودشان و قاب چت در نمایشگر فراهم شود.
***دیدن مداوم و آنی خودتان حین چت ویدئویی خسته‌کننده است
اغلب پلتفرم‌های ویدئویی، حین چت تصویر شما را در اندازه‌ی مربعی کوچک به خودتان نشان می‌دهند. به گفته‌ی بیلنسون، دیدن مداوم تصویر خودمان غیر طبیعی است. در دنیای واقعی، اگر کسی با یک آینه در دست دائم در حال تعقیب شما باشد تا حین صحبت با افراد، تصمیم‌گیری، ارائه و دریافت بازخورد، خودتان را در آینه ببینید، موقعیتی غیرقابل‌تحمل را برایتان به وجود خواهد آورد. هیچ‌کس هرگز چنین وضعیتی را تصور نمی‌کند.
بیلنسون به مطالعاتی ارجاع می‌‌دهد که نشان داده‌اند هنگام دیدن بازتاب خودتان، بیش از همیشه نسبت به خود حساس خواهید شد. بسیاری از ما اکنون روزانه به مدت چندین ساعت در حال دیدن خودمان در چت‌های ویدئویی هستیم. این وضعیت برایمان طاقت‌فرسا و استرس‌زا است. پژوهش‌های زیادی وجود دارد که نشان داده‌اند دیدن خودمان در آینه، تبعات عاطفی منفی به‌دنبال دارد.
راه حل: بیلنسون پیشنهاد می‌‌دهد که پلتفرم‌ها، شیوه‌ی پیش‌فرض پخش ویدئو برای خودمان و دیگران را تغییر بدهند. در همین حال، کاربران باید از دکمه‌ی پنهان‌سازی نمای خود استفاده کنند. به محض جایگیری مناسب صورتمان در قاب، با کلیک راست روی تصویر خودمان می‌توانیم به این گزینه دسترسی پیدا کنیم.
***چت‌های ویدئویی تحرک معمول ما را به نحو چشمگیر کاهش می‌دهند
مکالمات حضوری و تلفنی، امکان راه رفتن در اطراف و جابه‌جایی را به افراد می‌دهند؛ اما در کنفرانس‌های ویدیویی، اغلب دوربین‌ها میدان دید مشخص دارند؛ بدین معنا که فرد باید به‌طور کلی در نقطه‌ای یکسان باقی بماند و تحرک به نحو غیر طبیعی محدود است. بیلنسون می‌گوید پژوهش‌های فراوانی وجود دارد که بر اساس آن‌ها، وقتی افراد در حال جابه‌جایی هستند، عملکرد شناختی بهتری دارند.
راه حل: بیلنسون توصیه می‌کند افراد به اتاقی که در آن کنفرانس ویدئویی برگزار می‌کنند و مکان قرارگیری دوربین بیشتر فکر کنند. همچنین صفحه‌کلید اکسترنال می‌تواند به ایجاد فاصله یا انعطاف‌پذیری کمک کند. به‌عنوان مثال، قرار دادن دوربین اکسترنال دورتر از نمایشگر، امکان قدم زدن و تحرک را همانند کنفرانس‌های واقعی به شما خواهد داد و البته خاموش کردن دوره‌ای دوربین‌ها حین جلسات قانون مناسبی است که می‌تواند برای گروه‌ها وضع شود تا فرصت استراحت غیر کلامی مختصر به افراد داده شود.
بار شناختی در چت‌های ویدئویی بسیار بالا است
بیلنسون اشاره می‌کند که در تعاملات چهره به چهره‌ی معمولی، ارتباط غیر کلامی کاملا طبیعی است و هرکدام از ما به‌طور طبیعی اشاره‌های حرکتی و غیر کلامی ناخودآگاه را انجام می‌دهیم و تفسیر می‌کنیم؛ اما در چت‌های ویدئویی، باید بیشتر درتلاش باشیم تا سیگنال‌ها را دریافت و ارسال کنیم. عبارت «بار شناختی» در اینجا به مقدار اطلاعاتی اشاره دارد که حافظه‌ی کاری می‌تواند در یک زمان نگه‌داری کند.
به‌گفته‌ی بیلنسون، درحقیقت انسان‌ها یکی از طبیعی‌ترین کارها در جهان (و در مکالمات حضوری) را برداشته و به شکلی درآورده‌اند که دربردارنده‌ی ملاحظات فراوان است. «باید مطمئن شوید که سر شما در مرکز ویدئو قرار گرفته است. اگر بخواهید نشان دهید که با کسی موافق هستید، باید به‌نحو غلوشده سر تکان دهید یا انگشت شست خود را بالا بیاورید. انجام این کارها هم‌زمان با آنکه درحال مصرف کالری‌های ذهنی به‌منظور برقراری ارتباط هستید، موجب افزایش بار شناختی می‌شود.»
اشاره‌های حرکتی در بستر جلسه‌ی ویدئویی می‌توانند معانی متفاوتی نیز داشته باشند. نگاه از گوشه‌ی چشم به یک نفر حین جلسات حضوری در مقایسه با وقتی فرد به دلیل ورود ناگهانی فرزند کوچکش به داخل اتاق به خارج از قاب چت در نمایشگر نگاه می‌کند، معنای بسیار متفاوتی دارد.
راه حل: در طول جلسات طولانی‌مدت، به خودتان استراحت «صرفا صدایی» بدهید. به گفته‌ی بیلنسون «این کار فقط به معنای خاموش کردن دوربین به‌منظور توقف فعالیت غیر کلامی نیست؛ بلکه باید بدن خود را نیز از نمایشگر دور کنید تا به مدت چند دقیقه از خفقان حرکاتی خلاص شوید که از منظر ادراکی واقع‌بینانه اما از منظر اجتماعی بی‌معنی هستند.»
ن/66
